Ochrona przed wilgocią i korozją biologiczną w budownictwie

Ochrona przed wilgocią i korozją biologiczną w budownictwie

rok wydania: 2014, wydanie pierwsze
ilość stron: 423
ISBN: 978-83-64094-33-0
format: 23,5x17 cm
oprawa: twarda

Autorzy:
Jerzy Karyś (Wrocław) – rozdz. 1, 2, 3, 4, 8, 9, 10, 11, 12, 15, 16, 20
Adam Krajewski (Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa) – rozdz. 7
Jan Kunert (Wyższa Szkoła Oficerska, Wrocław) – rozdz. 15
Cezariusz Magott (Izoserwis, Racibórz) – rozdz. 14
Kazimierz Marszałek (Politechnika Wrocławska, Wrocław) – rozdz. 11
Zygmunt Matkowski (Politechnika Wrocławska, Wrocław) – rozdz. 13
Małgorzata Piotrowska (Politechnika Łódzka, Łódź) – rozdz. 5, 6
Maciej Rokiel (Łódź) – rozdz. 13, 14
Wojciech Skowroński (Uniwersytet Przyrodniczy, Wrocław) – rozdz. 17, 18, 19
Marian Zubrzycki (Wrocław) – rozdz. 20

Opiniodawca
dr hab. inż. Robert Wójcik, prof. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn

Przedmowa
Wilgoć i czynniki biologiczne stwarzają poważne zagrożenie dla trwałości obiektów budowlanych, a także dla zdrowia mieszkańców tych obiektów, a tymczasem ochrona budynków przed korozją biologiczną nie zawsze należy do docenianych elementów inżynierii budowlanej, rzadko lub tylko fragmentarycznie uwzględnianych w programach wydziałów budownictwa lub inżynierii lądowej i wodnej wyższych uczelni technicznych. Przyczyną tego stanu rzeczy jest głównie trudny, interdyscyplinarny charakter tej dziedziny, wymagający łączenia problemów biologicznych z chemicznymi oraz technicznymi. Aby temu zaradzić, od bardzo wielu lat prowadzone są przez Polskie Stowarzyszenie Mykologów Budownictwa specjalistyczne studia podyplomowe, na których mogą uzupełnić swoją wiedzę w tym zakresie specjaliści z następujących dziedzin: budownictwo, architektura, ochrona środowiska, a także biotechnolodzy, technolodzy drewna, konserwatorzy zabytków i instalatorzy budowlani.
Wprawdzie obiekty prawidłowo zaprojektowane, wykonane i użytkowane w zasadzie powinny być zabezpieczone przed korozją biologiczną, jednakże występujące w praktyce niedoskonałości w trakcie realizacji, nawet najlepszych projektów, w warunkach naszego zmiennego klimatu, a w szczególności niedające się przewidzieć i uniknąć awarie przegród budowlanych, osłon lub instalacji stwarzają niebezpieczeństwo porażeń biologicznych. Dotyczy to zarówno obiektów starszych, często o tradycyjnych rozwiązaniach przegród budowlanych, jak i współczesnych, o konstrukcji wielkopłytowej, wielkoblokowej, szkieletowej i o warstwowej budowie przegród. W wyniku powstania tych nieprawidłowości stwarzane są warunki sprzyjające rozwojowi licznych grup organizmów (bakterii, glonów, porostów, mszaków, grzybów i owadów), wpływających niekorzystnie na trwałość budynku, jego stan techniczny, a także na zdrowie ludzi oceniane np. według wprowadzonych przez WHO parametrów sick building syndrom (SBS).
Przedstawiając Czytelnikom aktualny stan wiedzy z zakresu ochrony obiektów budowlanych przed wilgocią i korozją biologiczną, mamy nadzieję na większe zrozumienie tego problemu przez specjalistów z dziedziny budownictwa, a tym samym na polepszenie stanu technicznego i ekologicznego obiektów budowlanych oraz całej infrastruktury budowlanej.
Jednocześnie pragniemy podziękować Profesorowi Jerzemu Ważnemu, przez długie lata mentorowi polskich mykologów budownictwa, za Jego pełne poświęcenia życie naukowe i zawodowe.

Jerzy Karyś

Spis treści
Przedmowa / 11
1. Geneza i historia mykologii budowlanej w Polsce – Jerzy Karyś / 13

2. Elementy prawa budowlanego dotyczące trwałości i ochrony obiektów budowlanych – Jerzy Karyś / 19
2.1. Akty prawne związane z działalnością budowlaną / 19
2.2. Dokumenty dopuszczające wyroby do obrotu i stosowania w budownictwie / 21
2.3. Wytyczne związane z eksploatacją obiektów budowlanych / 21
2.4. Wymagania odnoszące się do wentylacji i klimatyzacji w obiekcie / 23
2.5. Poszanowanie energii cieplnej i izolacyjność cieplna obiektów budowlanych / 23
2.6. Ochrona obiektów zabytkowych / 24
2.7. Bezpieczeństwo użytkowania obiektów / 24
2.8. Środki ostrożności niezbędne przy pracach impregnacyjnych / 24
2.9. Bezpieczeństwo użytkowania obiektu / 25
2.10. Zabezpieczanie obiektów budowlanych przed pożarem / 25

3.  Materiały drzewne, drewnopochodne i inne materiały podlegające korozji biologicznej w budownictwie – Jerzy Karyś / 27
3.1. Materiały stosowane w budownictwie i podlegające korozji biologicznej / 27
3.2. Budowa drewna / 27
3.2.1. Makroskopowa budowa drewna / 28
3.2.2. Mikroskopowa budowa drewna / 30
3.2.3. Chemiczna budowa drewna / 30
3.3. Fizyczne właściwości drewna / 31
3.4. Wytrzymałościowe właściwości drewna oraz klasy drewna i wyrobów drewnopochodnych / 33

4. Mikroorganizmy zdolne do rozwoju w obiektach budowlanych – Jerzy Karyś / 35
4.1. Grzyby w obiektach budowlanych / 36
4.1.1. Podstawowe klasyfikacje grzybów / 37
4.1.2. Morfologia grzybów domowych / 37
4.1.3. Warunki sprzyjające infekcji drewna i materiałów organicznych przez grzyby domowe / 38
4.1.4. Skutki działania grzybów domowych na materiały budowlane / 41
4.1.5. Infekcja materiałów nieorganicznych / 42
4.1.6. Działanie grzybów domowych na ludzi i zwierzęta / 43
4.1.7. Identyfikacja grzybów domowych / 44
4.2. Glony i porosty / 44
4.3. Bakterie / 45

5. Grzyby pleśniowe w obiektach budowlanych – Małgorzata Piotrowska / 64
5.1. Wprowadzenie / 64
5.2. Morfologia i rozmnażanie grzybów pleśniowych / 64
5.3. Cechy fizjologiczne i biochemiczne grzybów pleśniowych / 66
5.4. Wilgotność jako parametr determinujący rozwój grzybów pleśniowych w obiektach budowlanych / 67
5.5. Grzyby pleśniowe jako czynnik biodeterioracji obiektów budowlanych / 71
5.6. Grzyby pleśniowe jako czynnik zagrożenia dla zdrowia ludzi / 72
5.7. Podsumowanie / 76

6. Wykrywanie grzybów pleśniowych w obiektach budowlanych – Małgorzata Piotrowska / 77
6.1. Wprowadzenie / 77
6.2. Analiza mykologiczna / 78
6.3.  Pobieranie próbek do analizy – uwagi ogólne / 78
6.4. Metody hodowlane oznaczania liczby grzybów pleśniowych / 79
6.4.1. Pobieranie próbek do analizy mykologicznej powierzchni / 79
6.4.2. Pobieranie próbek do analizy mykologicznej powietrza / 81
6.4.3. Identyfikacja grzybów pleśniowych / 82
6.5. Metody chemiczne oznaczania grzybów pleśniowych / 83
6.5.1. Oznaczanie ergosterolu / 84
6.5.2. Oznaczanie związków lotnych / 84
6.5.3. Oznaczanie toksycznych metabolitów / 84
6.6. Interpretacja wyników analizy mykologicznej / 85
6.7. Podsumowanie / 87

7. Owady jako szkodniki drewna budowlanego – Adam Krajewski / 88
7.1. Pochodzenie owadów i problem szkodników drewna budowlanego / 88
7.2. Rozwój osobniczy i budowa owadów / 112
7.3. Relacje owadów ze środowiskiem i możliwości orientowania się w nim / 115
7.4. Zasady klasyfikacji owadów / 118
7.5. Zaszeregowanie krajowych gatunków owadów do grup wyodrębnionych ze względu na typ porażanego drewna i rozmiary szkód powodowanych w obiektach budowlanych / 121
7.5.1. Owady rozwijające się w drewnie powietrznosuchym / 121
7.5.2. Owady zasiedlające zawilgocone i zagrzybione drewno, których wyrośnięte larwy mogą następnie żerować w powietrznosuchych partiach drewna / 122
7.5.3. Owady rozwijające się w zawilgoconym i zagrzybionym drewnie / 123
7.5.4. Owady związane ze stale zanurzonym drewnem nadpsutym przez mikroorganizmy w środowisku wodnym / 124
7.5.5. Owady rozwijające się we wbudowanym, nieokorowanym drewnie / 124
7.5.6. Owady wprowadzone do budynku jako larwy z wcześniej zasiedlonym materiałem drzewnym, gdzie mogą kończyć swój rozwój / 124
7.5.7. Owady wykorzystujące drewno wyłącznie jako kryjówkę / 125
7.5.8. Owady oszpecające powierzchnię drewna poprzez ogryzanie / 126
7.6. Sposoby wykrywania porażenia drewna przez owady i możliwości ochrony drewnianych konstrukcji budowlanych / 126
7.7. Najważniejsze gatunki owadów niszczących w Polsce drewno stosowane w obiektach budowlanych / 129

8. Chemiczne i fizyczne metody ochrony obiektów budowlanych przed korozją biologiczną – Jerzy Karyś / 145
8.1. Znaczenie ochrony obiektów budowlanych / 145
8.2. Podstawowe klasyfikacje środków i metod ich aplikacji / 146
8.2.1. Środki solne / 146
8.2.2. Środki wodorozcieńczalne / 147
8.2.3. Środki rozpuszczalnikowe / 147
8.2.4. Środki oleiste / 147
8.2.5. Środki dekoracyjno-ochronne / 147
8.2.6. Dyspersje / 148
8.2.7. Suche impregnaty, pasty, naboje, bandaże / 148
8.2.8. Środki stosowane w metodzie gazowania / 148
8.2.9. Fizyczne metody niszczenia czynników biologicznych / 148
8.3.  Niezbędne badania środków służące ich aplikacji / 148
8.4. Stosowanie środków ochrony przed korozją biologiczną / 149

9.  Aplikacja metodologiczna środków ochrony w obiektach budowlanych – Jerzy Karyś / 154
9.1. Przygotowanie materiałów i obiektów do wykonania zabezpieczeń / 154
9.2. Nasycalność materiałów drzewnych / 157
9.3. Transport wilgoci i środków biochronnych w drewnie i innych materiałach budowlanych / 157
9.4. Wpływ wilgotności drewna na dobór i stosowanie środków ochrony / 158
9.5. Przygotowanie materiału i środków ochrony do impregnacji / 159
9.6. Metody aplikacji środków biochronnych i biobójczych / 161
9.6.1. Metody bezciśnieniowe / 161
9.6.2. Metody ciśnieniowo-próżniowe / 163
9.6.3. Metody niekonwencjonalne / 163
9.6.4. Metody specjalistyczne / 164
9.7. Kontrola skuteczności impregnacji / 166

10. Ocena zaawansowania procesu korozji biologicznej w obiekcie i usuwanie skutków korozji – Jerzy Karyś / 168
10.1. Kontrola bieżąca i ekspertyzowa w obiekcie budowlanym / 168
10.2. Stopień degradacji obiektu / 169
10.3. Najczęstsze przyczyny pojawiania się korozji biologicznej w obiektach budowlanych / 171
10.4. Usuwanie skutków korozji biologicznej w obiektach budowlanych / 171
10.5. Wykonawstwo robót antykorozyjnych / 173
10.6. Kontrola wykonanych robót antykorozyjnych / 174

11. Zagadnienia fizyki budowli związane z pojawianiem się korozji biologicznej w obiektach budowlanych – Jerzy Karyś, Kazimierz Marszałek / 175
11.1. Wprowadzenie do zagadnień fizyki obiektów budowlanych / 175
11.2. Właściwości fizyczne materiałów i przegród budowlanych decydujące o ich trwałości / 176
11.3. Adsorpcja i absorpcja materiału i przegrody / 182
11.4. Potencjał przenoszenia wilgoci i napięcie powierzchniowe cieczy / 183
11.5. Kondensacja pary wodnej na powierzchni przegrody budowlanej / 183
11.5.1. Punkt rosy i punkt pleśniowy / 183
11.5.2. Współczynnik przenikania ciepła dla przegrody budowlanej / 186
11.5.3. Temperatura na powierzchni wewnętrznej przegrody budowlanej / 187
11.5.4. Kondensacja powierzchniowa na przegrodach budowlanych / 188
11.6. Dyfuzja i kondensacja pary wodnej wewnątrz przegrody / 189
11.6.1. Dyfuzja pary wodnej / 189
11.6.2. Kondensacja pary wodnej wewnątrz przegrody i wpływ na to zjawisko stateczności cieplnej przegrody budowlanej / 191
11.7. Kapilarny transport wilgoci / 195
11.8. Wysychanie przegród budowlanych / 197
11.9. Wentylacja grawitacyjna w obiektach budowlanych a problemy wilgotnościowe / 198

12. Korozja chemiczna i elektrochemiczna towarzyszące korozji biologicznej w obiektach budowlanych – Jerzy Karyś / 200
12.1. Klasyfikacja korozji w aspekcie budowlanym / 200
12.2. Korozja chemiczna kompozytów cementowych i cementopodobnych oraz korozja elektrochemiczna stali / 200
12.3. Ochrona materiałowo-strukturalna materiałów konstrukcyjnych / 203
12.4. Ochrona powierzchniowa elementów obiektu budowlanego / 204
13. Izolacje wodochronne obiektów budowlanych – Zygmunt Matkowski, Maciej Rokiel / 207
13.1. Przyczyny i skutki nadmiernego zawilgocenia obiektów budowlanych / 207
13.2. Wymagania techniczne dotyczące izolacji wodochronnych i podłoża pod izolację / 212
13.3. Klasyfikacja izolacji wodochronnych / 216
13.4. Materiały i wyroby do wykonywania izolacji wodochronnych / 217
13.4.1. Materiały i wyroby bitumiczne / 217
13.4.2. Materiały i wyroby z tworzyw sztucznych / 222
13.4.3. Materiały i wyroby mineralne / 224
13.4.4. Masy do uszczelniania dylatacji / 226
13.5. Materiały do wykonywania paroizolacji / 227
13.6. Tarasy i balkony / 228
13.7. Przykłady zabezpieczania wodochronnego w obiektach nowo wznoszonych / 239

14.  Sposoby wykonywania izolacji wtórnych i osuszanie budynków  – Cezariusz Magott, Maciej Rokiel / 248
14.1. Przyczyny i skutki zawilgocenia istniejących obiektów budowlanych / 248
14.2. Odtwarzanie izolacji poziomej / 252
14.2.1. Podstawowa klasyfikacja / 252
14.2.2. Metody mechaniczne / 253
14.2.3. Iniekcyjne odtwarzanie izolacji poziomej / 254
14.2.4. Termoiniekcja / 230
14.2.5. Elektroosmoza / 260
14.2.6. Elektroiniekcja / 261
14.2.7. Ekrany wentylacyjne / 261
14.3. Wtórne izolacje pionowe oraz izolacje posadzek / 261
14.3.1. Rodzaje materiałów do wykonywania wtórnych powłok wodochronnych / 262
14.3.2. Wykonywanie izolacji zewnętrznych / 265
14.3.3. Wykonywanie izolacji wewnętrznej (typu wannowego) / 268
14.3.4. Wykonywanie izolacji posadzek / 269
14.3.5. Uszczelnianie dylatacji i rys / 269
14.3.6. Wykonywanie izolacji za pomocą iniekcji kurtynowej / 270
14.3.7.  Wykonywanie izolacji za pomocą iniekcji strukturalnej / 270
14.3.8.  Warstwy ochronne i termoizolacyjne / 271
14.4. Tynki renowacyjne / 271
14.4.1. Ilościowa i jakościowa analiza zasolenia muru / 272
14.4.2. System tynków renowacyjnych / 273
14.4.3. Tynki tracone / 275
14.5. Osuszanie obiektów budowlanych / 275
14.5.1. Osuszanie naturalne / 276
14.5.2. Otwory Knappena zwykłe lub z bruzdą grzejną / 277
14.5.3. Osuszanie za pomocą środka higroskopijnego / 277
14.5.4. Osuszanie sztuczne / 277
14.5.4.1. Osuszanie za pomocą nagrzewnic / 278
14.5.4.2. Metoda kondensacyjnych osuszaczy powietrza / 278
14.5.4.3. Metody absorpcyjne / 279
14.5.4.4. Metoda mikrofalowa / 280
14.5.4.5. Metody łączone / 281
14.5.4.6. Obniżanie wilgotności fragmentu przegrody (w strefie iniekcji) / 281
14.5.4.7. Sposób z użyciem pomp próżniowych / 281
14.6. Podsumowanie zagadnień stosowania izolacji wtórnych i technik osuszania / 282
14.7. Przykłady zabezpieczeń przeciwwilgociowych i przeciwwodnych w istniejących obiektach budowlanych / 282

15. Profilaktyka antykorozyjna w różnorodnych rozwiązaniach konstrukcyjnych oraz sposoby naprawy uszkodzonych konstrukcji – Jerzy Karyś, Jan Kunert / 294
15.1. Podstawowe klasyfikacje związane z profilaktyką antykorozyjną / 294
15.2. Stropy / 296
15.2.1. Charakterystyka stropów występujących w starych obiektach / 296
15.2.2.  Stropy drewniane / 297
15.2.3. Stropy na belkach stalowych / 301
15.2.4. Stropy żelbetowe płytowe i płytowo-żebrowe / 302
15.2.5. Stropy gęstożebrowe / 303
15.2.6. Stropy z prefabrykowanych płyt kanałowych / 306
15.3. Podłogi / 306
15.3.1. Podłogi na gruncie / 306
15.3.2. Podłogi na stropach / 309
15.4. Ściany zewnętrzne i wewnętrzne / 311
15.4.1. Ściany drewniane / 311
15.4.2. Ściany murowane i warstwowe / 314
15.5. Dachy i stropodachy / 315
15.6. Pokrycia dachowe / 316
15.7. Odporność elewacji na porastanie glonami, porostami i mchem / 318
15.7.1. Mechanizm działania i obszary występowania glonów i porostów na elewacjach / 319
15.7.2. Czynniki fizyczne i techniczne decydujące o pojawianiu się grzybów i porostów / 319
15.7.3.  Możliwości usuwania czynników biologicznych i działania profilaktyczne / 322
15.7.4. Posumowanie dotyczące ochrony elewacji obiektów budowlanych / 324
15.8. Rozwiązania techniczne dachów stromych a możliwości powstania zawilgoceń związanych z kondensacją pary wodnej / 324
15.8.1. Wilgoć w strefie dachu / 325
15.8.2. Przyczyny powstawania zawilgoceń w przekroju dachu / 326
15.8.3. Podstawowe zasady wykonywania i użytkowania poddaszy / 327
15.8.4. Podsumowanie dotyczące dachów i stropodachów w aspekcie antykorozyjnym / 328
15.9. Trwałość kominów w obiektach mieszkalnych / 328
15.9.1. Agresywność środowiska w kominach dymowych i spalinowych / 329
15.9.2. Skutki stosowania nieprawidłowego rozwiązania poszycia komina / 331
15.9.3. Dobór materiału do wzniesienia komina / 332
15.9.4. Podsumowanie w odniesieniu do ochrony kominów w budynkach / 333
15.10. Naprawy uszkodzonych przez korozję elementów w obiektach budowlanych / 333
15.10.1. Naprawa i wzmacnianie konstrukcji stropowych / 333
15.10.2. Naprawa ścian wieńcowych i zrębowych / 336
15.10.3. Naprawa więźby dachowej / 337
15.11. Przykłady napraw konstrukcji uszkodzonych przez korozję / 337

16. Udział mykologii budowlanej w rewaloryzacji obiektów o dużej wartości historycznej – Jerzy Karyś / 346
16.1. Zadania dotyczące ochrony zabytków / 346
16.2. Podstawowe definicje związane z ochroną zabytków / 349
16.3. Badania wstępne i zabezpieczanie obiektów zabytkowych / 350
16.4. Dokumentacja konserwatorska poprzedzająca projekt budowlany / 351
16.4.1. Inwentaryzacja konserwatorska / 351
16.4.2. Studium historyczne / 352
16.5. Projekt budowlany / 352
16.6. Dokumentacja konserwatorska po wykonanych robotach budowlanych / 353
16.7. Podstawowe zasady wykonywania robót budowlanych w obiektach zabytkowych / 353
16.8. Zabiegi techniczne stosowane przy zabezpieczeniu i rewaloryzacji obiektów zabytkowych / 354
16.8.1. Zabezpieczanie podłoża gruntowego i fundamentów / 354
16.8.2. Zabezpieczanie murów i sklepień / 355
16.8.3. Zabezpieczenie otworów ściennych / 355
16.8.4. Zadaszenia trwałe lub tymczasowe / 355
16.8.5. Inne przypadki niezbędnych zabezpieczeń obiektu / 355
16.9. Prace remontowe w obiektach zabytkowych / 356
16.9.1. Fundamenty / 356
16.9.2. Ściany konstrukcyjne (nośne) i działowe / 357
16.9.3. Stropy i sklepienia / 357
16.9.4. Dachy i kominy / 358
16.9.5. Elementy o charakterze artystycznym / 359
16.9.6.  Inne przypadki remontowe / 359

17. Konstrukcyjne aspekty ochrony przeciwpożarowej w obiektach budowlanych – Wojciech Skowroński / 361
18. Obliczanie odporności ogniowej ze względu na nośność konstrukcji – Wojciech Skowroński / 377
19. Systemy zabezpieczeń ogniochronnych konstrukcji – Wojciech Skowroński / 388

20. Struktura ekspertyz dotyczących ochrony obiektów budowlanych przed korozją biologiczną – Jerzy Karyś, Marian Zubrzycki / 396
20.1. Definicja ekspertyzy mykologiczno-budowlanej / 396
20.2. Specyfika ekspertyz mykologiczno-budowlanych / 397
20.3. Metodologia opracowania ekspertyz mykologiczno-budowlanych / 397
20.4. Układ tekstu i zawartość treściowa ekspertyz mykologiczno-budowlanych / 398
20.4.1. Proponowany układ tekstu ekspertyzy / 398
20.4.2. Zawartość szczegółowa ekspertyzy / 399
20.5. Zakres uprawnień autorów opracowań ekspertyzowych / 409
20.6. Propozycje szczegółowe dotyczące zaleceń / 410

Literatura / 412

Tematyka tej publikacji poruszana jest regularnie w miesięczniku Rynek Instalacyjny Zamów prenumeratę >>

Informacje o bezpieczeństwie produktu Informacje o producencie